HEEL-methodiek: van waterveiligheid naar waterketen en watersysteem
Een universele handleiding voor dijkverbeteringen binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) bestaat niet, maar steeds opnieuw het wiel uitvinden hoeft ook niet. Daarom bundelden de 21 waterschappen binnen het project HEEL belangrijke kennis en tools voor elke projectfase. HEEL, gebaseerd op System Engineering (SE), bleek zo waardevol dat waterschappen de methodiek ook willen inzetten voor projecten binnen Waterketen en Watersysteem. Het Waterschapshuis faciliteert deze samenwerking.
HEEL staat voor Herleidbaar, Eenduidig en Expliciet werken over de hele Levenscyclus. Miranda van Ark, initiatiefnemer en projectleider van HEEL, en Erik Nobbe, projectleider bij het Waterschapshuis, lichten toe wat de methodiek inhoudt en hoe deze wordt uitgebreid.
Ontstaan van HEEL
Miranda: ‘In 2018 startten meerdere waterschappen met SE; een gestructureerde manier om complexe projecten beheersbaar te houden. Om te voorkomen dat in die ontwikkeling verschillende talen zouden ontstaan, wilden we de krachten bundelen. Het HWBP zag de meerwaarde van samen ontwikkelen en bood de ruimte om hiervoor een programma te starten. In 2020 ontstond zo het innovatieproject HEEL. Wat startte met zes betrokken waterschappen groeide in een paar jaar tijd uit tot 21 HEELnemers. Daarbij zetten we in op twee belangrijke elementen: (A) het helder beschrijven van projectprocessen en deze ondersteunen met concrete producten (B) het ontwikkelen van ondersteunende tools. Maar de grootste kracht van HEEL zijn de betrokken waterschappers die hebben meegedacht, meegedaan en de methode toepassen in de praktijk. HEEL is echt voor en door de waterschappers.’
SE toepassen op HWBP-dijkversterkingen
Inmiddels is HEEL voor het HWBP gereed en Miranda is trots op het resultaat. ‘HWBP-dijkverbeteringen zijn complexe, meerjarige projecten met technische uitdagingen en veel belanghebbenden. Om deze processen overzichtelijk te maken, biedt HEEL structuren zoals de Work Breakdown Structure. Daarnaast beschrijft HEEL negen belangrijke processen, zoals het Klanteisproces, het Ontwerpproces en Risicomanagement. Voor elk proces hebben we praktische tools en hulpmiddelen ontwikkeld. Door steeds samen te werken met de waterschappen, sluit de methodiek helemaal aan bij de praktijk.’
HEEL in de HWBP-praktijk
De ontwikkelde tools zijn in de praktijk meteen toepasbaar. Als voorbeeld noemt Miranda het Klanteisenproces. ‘Bij dijkversterkingen speelt de omgeving een grote rol; soms werk je letterlijk in achtertuinen. Hoe ga je dan om met belanghebbenden wanneer bijvoorbeeld oude bomen moeten verdwijnen of tuinhuisjes verplaatst moeten worden? Binnen HEEL hebben we tools ontwikkeld die de helpen bij dit proces. Daarnaast beschrijven we per proces de taken en verantwoordelijkheden van elke rol binnen het Integraal Projectmanagementteam (IPM). Dit helpt teams om efficiënter samen te werken.'
Uitbreiding naar Waterketen en Watersysteem
De positieve ervaringen met HEEL bij waterveiligheidsprojecten leidden ertoe dat de waterschappen de methodiek ook willen verbreden naar projecten op het gebied van Waterketen en Watersysteem. Het project HEEL is hiervoor geland bij het Waterschapshuis als verbindende kennispartner. Miranda blijft als projectleider betrokken en werkt nu vanuit het Waterschapshuis nauw samen met programmamanager Erik Nobbe.
Verbinden, verbreden, verankeren
Erik: ‘Ik ben erg blij dat we de expertise van Miranda aan boord hebben en kijk uit naar dit project. Bij het uitbreiden van de HEEL-methodiek bestaat onze aanpak uit drie hoofdstappen: verbinden, verbreden en verankeren. Verbinden houdt in dat we aansluiting zoeken bij bestaande communities of practice om te bepalen naar welk type projecten we de HEEL-methodiek precies verbreden. Een voorbeeld is het project Professioneel Afvalwatertransport (PAT). Waterschappen beheren transportleidingen die afvalwater naar zuiveringen brengen. De HEEL-methodiek met duidelijke processtappen en tools zou goed kunnen helpen bij het ontwerpen, beheren en onderhouden van deze leidingen. Zo willen we diverse projecten structureren en processen helder verankeren, net zoals dat voor Waterveiligheid is gebeurd.'
Samenwerking tussen waterschappen en marktpartijen
Bij de ontwikkeling van de HEEL-methodiek staat de samenwerking met waterschappen steeds voorop. Miranda: ‘Bij het HWBP brainstormden we per processtap met ervaren en minder ervaren waterschappers. De uitkomsten toetsten we bij hun achterban en de markt. Dit leidde tot een complete methodiek waar iedereen direct mee kon werken. Hiernaast betrokken we ook marktpartijen bij de ontwikkeling van producten en zij kunnen zich dan ook aanmelden als HEEL-supporter. Wat mooi is, is dat we van marktpartijen terugkrijgen dat zij graag samenwerken met waterschappen die de HEEL-methodiek hanteren, omdat dit de samenwerking efficiënter maakt.'
Wat doen we de komende periode?
Erik: ‘Voor Waterketen en Watersysteem hanteren we een vergelijkbare aanpak. Onze omgevingsmanagers en community managers vormen de spil in de samenwerking met waterschappers. De komende periode staat dan ook in het teken van contacten leggen. Zo gaan we in gesprek met verschillende communities. In 2025 richten we ons op Waterketen, in 2026 breiden we verder uit naar Watersysteem.'
Meedenken en meedoen?
Wil je meedenken over de toepassing van HEEL voor Waterketenprojecten? Neem dan contact op met projecteider Erik Nobbe, via e.nobbe@hetwaterschapshuis.nl.