Waterschappen winnen award Federatief Datastelsel : data delen voor het maatschappelijk belang
De waterschappen wonnen op 11 december de allereerste Federatief Datastelsel Award. Onze omgevingsmanager Berend ten Brinke nam de prijs namens de waterschappen trots in ontvangst. Samen met programmamanager Dick Konings blikt hij terug op 10 jaar samenwerking in het delen van waterschapsdata. Een mijlpaal die nu wordt beloond.
Berend en Dick werken binnen het Waterschapshuis allebei voor het team Datastromen. Berend: ‘Binnen Datastromen werken de 21 waterschappen al tien jaar samen aan het delen van allerlei waterschapsdata. Bijvoorbeeld over assets zoals bruggen, duikers, waterlopen en gemalen. Dat we nu deze award hebben gewonnen, was een geweldige verrassing. We werken sinds 2024 nauw samen met het Federatief Datastelsel. Een voorwaarde hiervoor is dat de waterschapsdata voor iedereen vindbaar, herbruikbaar, veilig en toegankelijk is. De award betekent voor ons dan ook een mooie erkenning dat waterschappen hun data landelijk goed laten stromen.’
Het Federatief Datastelsel
De award werd aan Berend uitgereikt vanuit het overheidsprogramma Realisatie IBDS (Interbestuurlijke Datastrategie Samen): een nauwe samenwerking tussen gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk. Het Federatief Dataselsel (FDS) is een product van deze samenwerking. Dit data-ecosysteem bestaat sinds 2023 en is bedoeld voor overheden, semioverheden, burgers en bedrijfsleven. Onder andere het CBS, de Kamer van Koophandel, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de waterschappen hebben de intentie uitgesproken om deel te nemen aan het Federatief Datastelsel.
Data delen voor het maatschappelijk belang
Dat de waterschappen willen aansluiten op het Federatief Datastelsel, heeft alles te maken met hun ambitie om bij te dragen aan oplossingen voor de grote maatschappelijke opgaven waar we als land voor staan. Dick: ‘Denk bijvoorbeeld aan de woningbouwopgave. Er moet een miljoen woningen bijkomen, maar waar en hoe? Daarvoor moeten beleidsmakers en plannenmakers onder andere weten hoeveel mensen gemiddeld in een huis wonen en hoe de bevolkingsopbouw zich ontwikkelt. Data hierover publiceert het CBS. En dan ben je er nog niet. Er is winbaar drinkwater nodig en het afvalwater van die huizen moet gezuiverd worden. Veel van wat de waterschappen doen, raakt aan dit soort opgaven. Het Federatief Datastelsel helpt de waterschappen en de rest van BV Nederland om data beschikbaar te stellen én onderling te combineren. Zodat we dit soort complexe vraagstukken beter aankunnen.’
De uitdaging van delen
De grootste uitdaging voor de waterschappen op het gebied van data delen, zit hem in de eenduidigheid van een landsdekkend beeld. Dick: ‘De waterschappen willen zich allemaal aan de standaarden houden, maar na 700 jaar historie hebben ze nog altijd een eigen ‘accentje’. Dat is onhandig als je met data van verschillende waterschappen wilt werken. Daarom hebben de waterschappen een model ontwikkeld om ze hun data in een gemeenschappelijke taal te beschrijven.’
Damo beschrijft afspraken
Bij de ontwikkeling van dit model werden ze gefaciliteerd door het team Datastromen van het Waterschapshuis. Dit model heet DAMO (Data Afspraken Modelmatig Ondersteund). Alle data die de waterschappen beschrijven volgens DAMO, delen ze via het Gegevensknooppunt Waterschappen (GkW) met de rest van de wereld. Bijvoorbeeld PDOK (Publieke Dienstverlening Op de Kaart), dit is een service van het Kadaster. Berend: ‘Eigenlijk kun je het zo zien: wat DAMO is voor de waterschappen, is het Federatief Datastelsel voor alle Nederlandse overheden.’
Vliegwieleffect
Berend verwacht dat de prijs een positief effect heeft op het gebruik van waterschapsdata. ‘Omdat data via het Federatief Datastelsel beter vindbaar is, zullen de waterschappen er steeds meer gebruik van gaan maken. Dit geldt overigens ook voor andere overheden, grote terreinbeherende organisaties, ingenieursbureaus en dergelijke. Hoe meer gebruikers er zijn, hoe beter we zien waar zij behoefte aan hebben en hoe specifieker we data kunnen delen. Zo verbeteren we de kwaliteit van deze data, ons beleid en ons werk. Ondertussen werken we ook aan meer gebruiksgemak. Dick: ‘Waar gebruikers tot nu toe alleen complete datasets konden downloaden, kunnen ze straks bepalen van welk stuk op de kaart ze welke specifieke data willen downloaden.’
Overdracht aan algemene bestuur hWh
Op vrijdag 7 februari droeg Berend de award eigenhandig over aan het algemeen bestuur van het Waterschapshuis. De award is door kunstenaar Loïs Diallo-van Krimpen ontworpen met AI en symboliseert de kernwaarden van het Federatief Datastelsel: verbinding, samenwerking en richting. De cirkels en lijnen representeren data en netwerken. De stromende lijnen verbeelden de dynamiek en voortdurende beweging van water en data. Sikko Oegema, bestuurder van waterschap Aa en Maas en algemeen bestuurslid bij het Waterschapshuis: ‘We lopen als waterschappen voorop in het landelijk delen van data. Daar mogen we echt trots op zijn.’